Wokół automatycznej skrzyni biegów narosło sporo mitów ukazujących to rozwiązanie w sposób negatywny. Wiele z tych historii jest jednak związanych z poważnymi wadami konstrukcyjnymi lub zaniedbaniem ze strony użytkowników, którzy nie zwracali uwagi na prawidłową eksploatację poszczególnych elementów. Mimo wszystko wciąż wiele osób niechętnie decyduje się na rozwiązanie w postaci automatycznej skrzyni biegów. Czy faktycznie jest się czego obawiać, kupując samochód z automatem?

 

Samochody z automatyczną skrzynią biegów od lat są popularne w Stanach Zjednoczonych. To właśnie tam bardzo mało osób korzysta z ręcznych przekładni, które do tej pory w Europie są bardzo popularne. Trend ten zmienia się jednak wraz ze stroną, w jaką zmierza rozwój motoryzacji na starym kontynencie. Coraz więcej osób chętnie przesiada się ze standardowego manuala, który wymaga od kierowcy stałej ingerencji w zmianę przełożeń w czasie jazdy. Inteligentne automaty umożliwiają samoczynną zmianę biegów w trakcie poruszania się samochodu, zwalniając tym samym z kierowcy obowiązek ingerencji w zmianę i redukcję przełożeń. Wiele osób, które od lat poruszają się samochodami z automatycznymi skrzyniami, twierdzi, że kto raz spróbuje takiego komfortu nie będzie chciał wrócić do manuala. Faktem jest, że popularność automatów wzrasta z roku na rok. Samoczynne przekładnie są coraz bardziej dopracowane i nowoczesne, zmiany biegów przez skrzynie są praktycznie niezauważalne dla kierowcy czy pasażerów, co wiąże się z dużym komfortem i brakiem charakterystycznego szarpania. Dwusprzęgłowe przekładnie radzą sobie o wiele lepiej ze zmianą niż człowiek siedzący w fotelu kierowcy, co jest dużym ułatwieniem w czasie jazdy. 

 

Jak działa automatyczna skrzynia biegów?

Wiele osób zastanawia się jak prowadzić samochód z automatyczną skrzynią biegów? Takie pytanie pojawia się szczególnie wtedy, gdy kierowca przez wiele lat porusza się pojazdem ze skrzynią manualną. Przekładnia automatyczna umożliwia jednak o wiele płynniejsze ruszanie z miejsca, a co najważniejsze ogranicza szarpanie przy zmianie biegów. Pojazdy wyposażone w skrzynie automatyczne na pierwszy rzut oka różnią się od tych z manualną. Pierwsza zasadnicza różnica to liczba pedałów. W przypadku ręcznej przekładni są trzy pedały: Sprzęgło, hamulec i gaz. W automacie kierowca ma do dyspozycji jedynie gaz i hamulec, który jest znacznie szerszy od tego w modelach manualnych. Za zmianę przełożeń odpowiedzialne jest sprzęgło hydrokinetyczne, czyli wysoce zaawansowany mechanizm niedostępny dla kierowcy. Druga zauważalna różnica w przypadku automatycznej przekładni zmiany biegów to dźwignia znajdująca się pomiędzy fotelami kierowcy i pasażera. W wielu nowych samochodach coraz częściej zamiast standardowego lewarka pojawiają się przyciski lub przełączniki. Niektóre ekskluzywne marki takie jak Infinity czy Mercedes mają dodatkową dźwignię znajdującą się po lewej stronie obok pedału hamulca. Jest to hamulec postojowy, który służy w trakcie postoju z wyłączonym silnikiem.  

Automatyczna skrzynia biegów – oznaczenia P R N D

Osoba, która nigdy nie miała okazji usiąść za kierownicą auta z automatyczną skrzynią biegów, nie wie, co oznaczają poszczególne litery, znajdujące się obok lewarka. Łatwo się domyślić, że nie wzięły się one z niczego i każda litera pochodzi od słowa z języka angielskiego. Jak wiadomo, wszystkie skrzynie automatyczne mają kilka podstawowych oznaczeń czterech przełożeń. Chodzi oczywiście o P, R, N i D. W przypadku niektórych pojazdów obok literki D mogą pojawić się dodatkowe oznaczenia takie jak S lub „+” i “-”. Litera S od słowa Sport umożliwia bardziej agresywną jazdę. Skrzynia przełączona w ten tryb dłużej utrzymuje wysokie obroty, opóźniając tym samym zmianę biegów oraz wcześniej redukuje przełożenia. Symbole „+” i “-” umożliwiają półautomatyczne przełożenia w górę lub w dół. 

♦ P – „Parking”: Patrząc od góry na skrzynie biegów pierwszym oznaczeniem jest litera P oznaczająca tryb parkingowy. Najczęściej używa się go w sytuacji, gdy auto zatrzymuje się w miejscu wyznaczonym do parkowania. Przełożenie dźwigni na literę P odpowiada pozostawieniu auta „na biegu” w skrzyni manualnej. Trybu postojowego nie należy jednak wykorzystywać w przypadku stania na światłach czy chwilowego zatrzymania samochodu. W takiej sytuacji w zupełności wystarczy przytrzymać nogę na hamulcu lub zastosować tryb „auto hold” dostępny w niektórych autach. Takie rozwiązanie umożliwia unieruchomienie pojazdu hamulcem, który po wciśnięciu pedału gazu zostaje zwolniony. 

♦ R – „Reverse”: Podobnie jak w przypadku manualnej skrzyni biegów literka R oznacza jazdę do tyłu, czyli uruchomienie biegu wstecznego. Ważne jest to, aby w przypadku automatycznej skrzyni odczekać sekundę po wrzuceniu wstecznego i dopiero wtedy ruszyć. Regularne przeciążenia mogą spowodować poważne uszkodzenia podzespołu. 

♦ N – „Neutral”: Załączenie „luzu” – N w przypadku skrzyni automatycznej ma zupełnie inną funkcję niż w przypadku klasycznego manuala. Wiele osób błędnie twierdzi, że po włączeniu na bieg jałowy skrzynia jest odciążona, jednak prawda jest taka, że tego trybu należy używać wyłącznie awaryjnie. Można go załączyć jedynie w sytuacji, gdy wystąpiła nagła konieczność przetoczenia pojazdu lub krótkiego holowania. Należy jednak sprawdzić, czy producent auta przewiduje taką możliwość. Holowanie aut ze skrzynią automatyczną jest niebezpieczne, dlatego też trzeba przeczytać w instrukcji obsługi czy można to zrobić. W niektórych przypadkach producenci przewidują holowanie z niską prędkością na niewielkim odcinku drogi, należy mieć jednak na uwadze, że wbicie biegu jałowego oraz wyłączony silnik skutkują brakiem smarowania układu olejem.   

♦ D – „Drive”: Tryb wykorzystywany do jazdy, wystarczy, że kierowca ustawi dźwignie na literkę D, a następnie puści pedał hamulca. W ten sposób auto samo powoli zacznie się toczyć do przodu. Wówczas należy delikatnie wcisnąć pedał gazu, aby samochód jechał w wyznaczonym kierunku.  

♦ S – „Sport”: Przełączenie skrzyni na tryb sportowy umożliwia późniejszą zmianę biegów oraz wkręcenie jednostki napędowej na wyższe obroty. Dzięki temu auto porusza się bardziej agresywnie, a biegi są redukowane wcześniej. 

♦ Symbol śnieżynki lub W: Takie oznaczenie wskazuje na ustawienie skrzyni w tryb zimowy pozwalający na delikatne ruszanie minimalizujące ryzyko poślizgu. Z pomocą załączonego trybu zimowego samochody lepiej radzą sobie z pokonywaniem przeszkód takich jak ruszanie na wzniesieniu na śniegu oraz wyjazd z mocno zaśnieżonej drogi. 

♦ 1: Tryb blokady 1 biegu, co przydaje się w szczególności wtedy, gdy auto zakopie się w grząskim terenie. Blokada powoduje, że skrzynia nie wrzuca kolejnego biegu, utrudniając, wydostanie się z pułapki. 

♦ 2: Blokada przeznaczona zarówno dla 1, jak i 2 biegu, która jest bardzo przydatna podczas podróżowania z ciężką przyczepą np. kempingową, a także w trakcie pokonywania stromych podjazdów w trudnym terenie. 

♦ 3: Tryb automatyczny, który działa jedynie do 3 biegu.

 

Automatyczna skrzynia biegów – rodzaje

Osoby, które zastanawiają się, jaki kupić samochód z automatyczną skrzynią biegów muszą zwrócić uwagę na kilka ważnych kwestii. Oprócz tego, że należy się skupić na ogólnym stanie pojazdu, trzeba także sprawdzić jaki rodzaj przekładni znajduje się w pojeździe. Dostępnych jest kilka rodzajów, jednak przed zakupem samochodu warto dowiedzieć się, jakie są wady i zalety oraz na co zwrócić szczególną uwagę, aby dokonać właściwego wyboru. 

 

Automatyczna skrzynia biegów – rodzaje i opinie 

♦ Klasyczna skrzynia automatyczna: Klasyczny automat był stosowany przede wszystkim w luksusowych samochodach, czyli markach premium. Kiedy po latach użytkowania skrzynia automatyczna sprawdziła się i okazała być bezawaryjna rozpoczęto montaż w pojazdach klasy niższej. Niskie ryzyko uszkodzenia sprawiło, że klasyczny automat stał się popularny i zyskał grono osób, które uważały go za niezniszczalny. Dodatkowo skrzynia jest prosta w serwisowaniu, co sprawia, że większość mechaników poradzi sobie z drobną usterką. Niestety, pomimo niezawodności oraz bezawaryjnej pracy, klasyczna skrzynia biegów nie jest ekonomiczna. Użytkowanie auta z taką przekładnią wiążę się z podwyższonymi kosztami związanymi z wysokim zużyciem paliwa. 

♦ Dwusprzęgłowa automatyczna skrzynia biegów (DSG): Standardowa skrzynia DSG znana jako dwusprzęgłowy automat stała się popularna dzięki niemieckiemu koncernowi Volkswagena. Przekładania charakteryzuje się dobrą pracą, a nowoczesne rozwiązania pozwalają na bezawaryjną pracę. Zaletą DSG jest możliwość zaoszczędzenia na paliwie, ponieważ auto z tą przekładnią pali o 15% mniej paliwa w porównaniu z manualną skrzynią. Jak sama nazwa wskazuje, działanie opiera się o współpracę dwóch układów sprzęgieł (jedno przeznaczone dla biegów parzystych i drugie dla biegów nieparzystych), a także dobrze znanego koła dwumasowego. Nowoczesne technologie zastosowane do stworzenia dwusprzęgłowej skrzyni DSG niestety wiążą się z wysokimi kosztami naprawy, wymiany płynów eksploatacyjnych oraz regularnym serwisem w celu sprawdzenia poprawności działania. Poszukując samochodu z przekładnią DSG należy zwrócić uwagę na popularne Volkswageny (Polo, Golf, Tiguan, Sharan, Passat, New Beetle, CC, Jetta, Touran czy Vento), Audi (TT, R8, Q5, A1, A3, A4, A5, A7, a także A8), Skody (Rapid, Superb II, Octavia, Fabia, a także Yeti) oraz Seaty (Leon, Altea, Alhambra, Toledo, Ibiza). 

♦ Bezstopniowa automatyczna skrzynia biegów (CVT): Decydując się na poszukiwanie samochodu z bezstopniową automatyczną skrzynią biegów CVT (Continously Variable Transmission) należy brać pod uwagę wysokie koszty serwisowania. Mimo tego, że jest to niezawodne rozwiązanie, należy się liczyć z tym, że naprawa może przewyższyć wartość całego samochodu. Niezwykle interesujący mechanizm znajdujący się w skrzyni CVT został opracowany na bazie wcześniejszych projektów w tym legendarnej przekładni Hydramatic. Została ona opracowana w 1938 roku, kiedy poszukiwano sprawdzonego rozwiązania nad komfortowym doborem przełożenia. Zasada działania Hydramatic opierała się na sprzęgle hydrokinetycznym współpracującym z zespołem przekładni planetarnych, które były sterowane momentem obrotowym silnika, a także stopniem otwarcia przepustnicy. Dopiero w późniejszych latach w firmie DAF opracowano projekt bezstopniowej skrzyni CVT, która z biegiem lat została dopracowana i rozwinięta przez Volvo. Zaletami tej konstrukcji jest optymalny dobór przełożeń do aktualnych parametrów pracy jednostki napędowej, a także cicha praca i niskie zużycie paliwa. Z wad CVT można wymienić wolny wzrost prędkości mimo wzrostu prędkości obrotowej motoru i wolniejsze przyspieszenie w porównaniu do DSG. Bezstopniowa automatyczna skrzynia biegów jest dostępna w Audi A4 z oznaczeniem Multitronic oraz popularnym Nissanie Micra K12. 

♦ Zautomatyzowana skrzynia manualna lub półautomatyczna skrzynia biegów – Selespeed: Skrzynie biegów Selespeed wyróżniają się zautomatyzowanym sterowaniem sprzęgła, które odbywa się za pomocą zamontowanego elektrohydraulicznego układu wspomagania. Takie rozwiązanie umożliwia zarówno ręczne, jak i elektroniczne zmiany przełożeń. W pierwszym przypadku o zmianie biegów decyduje kierowca, korzystając z przycisków lub łopatek znajdujących się przy kierownicy. W pojazdach z półautomatyczną skrzynią o wyborze właściwego biegu decyduje sterownik. Pomimo wygody, jaką daje Selespeed jest to rozwiązanie awaryjne, które w porównaniu z DSG będzie o wiele droższe w naprawie. Użytkownicy samochodów z półautomatycznymi skrzyniami skarżą się na częste problemy z blokadą przekładni, co jednocześnie uniemożliwia zmianę biegu.  

Jak jeździć z automatyczną skrzynią biegów? 

Nauka jazdy automatem jest bardzo prosta. Tak naprawdę osoba posiadająca prawo jazdy kategorii B i poruszająca się autem z manualną skrzynią poradzi sobie bez większych przeszkód. Pierwsze kilkanaście metrów pokonane automatem sprawiają wrażenie, jakby jechało się zupełnie inaczej, jednak po kilku dniach wielu kierowców twierdzi, że ciężko będzie wrócić do manuala. Poruszanie się bez konieczności używania sprzęgła jest wygodne szczególnie w mieście. Jazda automatem w korku sprawia, że kierowca nie musi cały czas trzymać nogi na sprzęgle i przekładać biegów z 1 na 2 i redukować. Zanim jednak użytkownik pokona pierwsze metry, musi wiedzieć, w jaki sposób uruchomić auto. W przypadku skrzyni automatycznej na samym początku należy wcisnąć pedał hamulca. Po wciśnięciu można przekręcić kluczyk w stacyjce lub wcisnąć przycisk „START” jeśli auto ma system bezkluczykowy. Po uruchomieniu silnika należy ustawić lewarek lub pokrętło w pozycji D i zdjąć nogę z hamulca. Kiedy samochód zacznie się toczyć, można wcisnąć gaz i rozpocząć jazdę. Jedyne, o czym należy pamiętać w przypadku skrzyni automatycznej to o konieczności zatrzymania pojazdu przed zmianą trybów. Jeśli będąc na parkingu, kierowca zmieni przedwcześnie tryb z D na R lub odwrotnie po kilku takich próbach może dojść do awarii przekładni. Zmiany biegów w automacie są możliwe tylko wtedy, gdy auto jest całkowicie zatrzymane. Ważne jest, aby poszczególne tryby zmieniać z wciśniętym pedałem hamulca. W przypadku dbania o samochód z automatyczną skrzynią biegów należy pamiętać o regularnym serwisie. Regularne wymiany płynów eksploatacyjnych takich jak: Olej 10w40, 5w40 czy 10w35, a także częste wymiany oleju znajdującego się w przekładni pomogą zadbać o odpowiednie smarowanie wszystkich podzespołów i motoru.